(آنفاركتوس ميوكارد MI)

نرسيدن خون و اكسيژن كافی به يك منطقه از قلب كه بر اثر آن منطقه­ای از قلب دچار صدمه دائمی يا مرگ سلولی می­شود، سکته قلبی گفته می­شود.

• علائم و نشانه­ها:
• درد قفسه سينه و ناراحتی مثل درد فشارنده، فشار يا سوزشی كه بيش از 20 دقيقه طول بكشد.
• دردشديد در گردن، فك، گلو، شانه (در بين شانه­ها) و يا پشت كه ممكن است به بازوها نيز منتشر شود.
• درد ممكن است با قطع تنفس، تعريق سرد، گيجي، تهوع، اسهال، استفراغ، اضطراب و رنگ­پريدگی همراه باشد.
• سوءهاضمه، سوزش معده.
• در افراد مسن و ديابتيک: درحدود 20% از سكته­های قلبی بدون درد می­باشند و گاهی سكته­های قلبی در اين افراد به­صورت تنگی نفس ناگهانی بروز می­كند.
• روش­های تشخيصی:

پزشک معالج با گرفتن شرح حال، معاينه فيزيكی، نوار قلب، تست­های آزمايشگاهی، عكس­برداری قفسه سينه، اكوكارديوگرافی، آنژيوگرافی عروق قلب و يا اسكن قلب تشخيص قطعی را معين

می كند.

عوامل خطرساز سكته­های قلبی

• سابقه­ی خانوادگی و ارثی
• سن و جنس (مردان در سنين بين 35 تا 55 سال و زنان بالای 50 سال يا بعد از يائسگی)، مردان بيش از زنان دچار بيماری­های قلبی می شوند.
• كم تحركی (افراد غيرفعال در برابر افراد فعال، بيش­تر در معرض سكته­های قلبی هستند)
• ديابت
• سيگار كشيدن
• چاقی و افزايش چربی­های اطراف شكم
• استرس و اضطراب
• بالا رفتن كلسترول خون
• مصرف برخی از داروها و مواد مانند كافئين
• عفونت لثه و بهداشت بد دهان و دندان
• مصرف خيلی زياد قرص­های ضدبارداری
•  پركاری تيروئيد.

رژیم غذایی کم نمک و کم چرب

 رژیم غذایی سالم در بیماران قلبی چه رژیمی است؟

رژیم غذایی سالم در بیماران قلبی به­صورت کم نمک، کم چرب و کم کالری است. هدف از این رژیم تغییر عادات ناسالم فعلی و حفظ یک الگوی سالم تغذیه در رژیم غذایی شما می­باشد.

اهداف این رژیم:

الف) کنترل و کاهش سطح کلسترول در جریان خون با رعایت رژیم کم چرب.

ب) کنترل و کاهش فشار خون و کاهش احتباس مایعات در بدن با رعایت رژیم کم نمک.

• آن­چه در مورد کلسترول باید بدانیم:

کلسترول مادّه­ای نرم و چربی مانند است که در جریان خون و تمامی سلول­های بدن یافت می­شود. کلسترول و انواع چربی­ها برای سلامت بدن ضروری هستند، امّا اگر بیش­تر از نیاز بدن استفاده شوند به­دلیل این­که در خون حل نمی­شوند در دیواره رگ ­ها به­خصوص شریان­ها رسوب کرده و باعث تنگی و انسداد عروق شده و باعث حملات قلبی و مغزی می­شوند. البته نکته­ی قابل ذکر در این­جا، این است که دو نوع کلسترول در بدن وجود دارد، کلسترول خوب یا HDL و کلسترول بد یا LDL.کلسترول بد در رگ­ها رسوب می­کند و باعث تنگی و انسداد عروق می­شود. کلسترول خوب، کلسترول بد را از رگ­ها خارج کرده و باعث کاهش حملات قلبی - عروقی می­شود.

 من چگونه می­توانم سطح کلسترول بد و چربی­ها را در بدن خود کاهش دهم؟

۱) به­جای استفاده از غذاهای پرچرب و کلسترول بالا مانند گوشت­های پرچرب، کره، پنیر و محصولات لبنی با چربی بالا، احشای حیوانات مانند (دل، جگر، کله و پاچه، پوست مرغ)، چربی جامد (روغن نباتی و حیوانی)، انواع سس­ها، شیرینی­های خامه­ای، سوسیس و کالباس و همبرگر از غذاهای حاوی چربی اشباع و کلسترول کم و سرشار از فیبر شامل میوه­جات، سبزیجات، غلات سبوس­دار و حبوبات مانند نخود و لوبیا، محصولات لبنی کم­چرب یا بدون چربی، گوشت مرغ بدون پوست و گوشت قرمز بدون چربی استفاده کنید، همچنین مصرف زرده تخم­مرغ را به دو بار در هفته کاهش دهید زیرا زرده­ی تخم­مرغ سرشار از کلسترول می­باشد.

۲) تا آن­جا که می­توانید گوشت پرندگان و ماهی را جایگزین گوشت قرمز کنید مخصوصاً ماهی سرشار از امگا 3 می­باشد که برای سلامت قلب بسیار مفید است و بهتر است به­صورت بخارپز یا کبابی خورده شود.

۳) استفاده از روغن­های زیتون، بادام زمینی و کانولا به­جای روغن­های نباتی و حیوانی برای سرخ کردن غذا.

۴) با انجام فعالیت بدنی مانند ۳۰ دقیقه پیاده­روی در روز می­توان به کاهش کلسترول و چربی بدن کمک کرد.

5) استفاده از سه حبه سیر، یک عدد پیاز روزانه، زردچوبه، سماق و دارچین در کاهش کلسترول خون بسیار مؤثر است.

6) فیبرها ترکیباتی هستند که توسط بدن جذب نمی­شوند امّا سبب کاهش جذب تری­گلیسرید و کلسترول شده و از طرف دیگر با افزایش فعالیت روده­ها و معده از انواع سرطان­های آن­ها پیشگیری می­کنند.

منابع آن­ها به­شرح زیر می­باشد:

* حبوبات شامل: عدس، لوبیا، نخود، ماش، لپه و ... (حداقل هفته­ای دو بار) مصرف کنید.

* فرآورده­های تهیه شده از غلات کامل مانند نان تافتون، بربری، سنگک، نان جو، بیسکویت ساقه طلایی، ذرّت بو داده، جو پخته، بلغور و جوانه گندم می­توان استفاده کرد.

* انواع سبزیجات به­خصوص: نخود سبز، کلم، هویج خام، بادمجان به­صورت کبابی (کبابی در میرزاقاسمی) شلغم خام، خیار با پوست.

* انواع میوه­جات به­خصوص: سیب با پوست، شاه­توت، زغال­اخته، انجیر، خرما، کیوی، تمشک، آلو خشک یا پخته.

بایستی خاطر نشان نمود که فیبرها با ایجاد سیری کاذب از پرخوری جلوگیری می­کنند.

 چرا مصرف نمک در بیماران قلبی باید محدود شود؟

نمک حاوی مادّه­ای معدنی به نام سدیم است و دلیل محدودیت نمک به­دلیل وجود سدیم است. سدیم نه تنها در نمک بلکه در بسیاری از مواد غذایی و حتّی در آب یافت می­شود. بدن انسان برای کارکرد طبیعی نیاز به مقدار کمی سدیم دارد. مشکلی که در این میان وجود دارد این است که بیش­تر مردم بیش از نیاز بدنشان از نمک استفاده می­کنند. آن­چه ما باید بدانیم این است که میزان نمک مجاز در افراد عادی یک قاشق چایخوری است که در افراد بالای پنجاه سال و افراد مبتلا به فشار خون به نصف قاشق چایخوری کاهش می­یابد. بهتر است نمک را در پایان پخت اضافه نمود زیرا با برداشتن در قابلمه، ید به­صورت بخار از آن خارج می­شود.

 محدود کردن مصرف سدیم چه فوایدی دارد؟

۱) باعث می­شود فشار خون کاهش یافته و خطر حمله قلبی، مغزی و آسیب کلیوی را کاهش می­دهد.

۲) باعث کاهش تجمع مایعات در بدن می­شود و در نتیجه فشار کاری قلب را کم می­کند.

۳) باعث کاهش تورم در قوزک پا و شکم می­شود.

چگونه می­توانم سدیم را در خون خود کاهش دهم؟

۱) از آوردن نمکدان بر سر سفره غذا خودداری کنید.

۲) از خوردن غذاهایی که نمک زیاد یا سدیم به آن­ها اضافه شده خودداری نمایید؛ مانند سوسیس، کالباس، ژامبون، همبرگر، خیارشور، زیتون پرورده، انواع کنسروها، پفک و چیپس، چوب شور، آجیل بو داده مانند پسته و بادام و دوغ پرنمک.

۳) از آبلیموی تازه یا سرکه به­عنوان چاشنی غذاها یا سالاد استفاده کنید.

4) برای جایگزین نمک از گیاهان معطر (ترخون، ریحان، آویشن و ...) و ادویه­جات برای پختن غذاهای روزانه خود استفاده کنید.

یکی دیگر از مواردی که باید بیماران قلبی رعایت نمایند جلوگیری از اضافه وزن می­باشد. برای کنترل وزن باید:

۱) مصرف چربی را در رژیم غذایی خود محدود کنید.

۲) باید باور داشته باشید که تمامی مواد غذایی دارای کالری هستند، پس از دوباره­خواری و زیاد خوردن اجتناب کنید.

۳) اشتهای خود را با خوردن آب، سبزیجات و مواد غذایی کم کالری کنترل نمایید.

۴) در طول روز حداقل ۳۰ دقیقه پیاده­روی کنید.

5) این بیماران باید از مصرف انواع نوشابه­ها به­علّت قند فراوان، اسید بالا و مواد رنگی پرهیز کنند.

مصرف قندهای ساده بیش از 10% کل انرژی روزانه، سبب ساخت اسیدهای چرب و کاهش کلسترول مفید خون (H D L) می­گردد پس باید در مصرف آن­ها دقّت نمود که به­طور عمده شامل قند، شکر، عسل و انواع مربا، ژله، کرم کارامل، آبمیوه­های صنعتی و ... می­باشند.

این بیماران باید مصرف فلفل تند و مواد کافئین­دار مانند قهوه، شکلات و چای غلیظ که سبب افزایش ضربان قلب می­شوند را محدود کنند. همچنین میزان مصرف غذاهای منجمد آماده پخت، سوپ­های کنسروی و نیز سس­های سالاد را برای کنترل فشارخون کاهش دهند.

 دکتر فرناز فریبا 

متخصص قلب و عروق